Cando o lector de Ninguén queda remata o preámbulo da obra, xa queda advertido da singularidade da peza. Esta é a ladaína: Barcela, A Barqueira, Colomba, Lorizo, Pena de Nogueira. Os nomes das aldeas asolagadas: os abelorios dun rosario que alguén deixou durmido, sobre as sabas revoltas da cama sen fazer dun estudante estranxeiro.
Traspasado en silencio o limiar, o barullo das moitas voces da cidade de Nova York, o estrondo do tráfico, e mesmo o estremecemento dos edificios sostidos por andamios voluntariosos, envisgan a melodía do Allegro deconstruído dunha Raphsodia in blue, pulsada, na boca do metro, polo clarinetista que espera xuntar as moedas necesarias para pillar algo no Deli.
Arthur Tannenbaum existe. As cidades bombardeadas, lamentablemente, tamén existen. A memoria esnaquizada dos desposuídos, dos exiliados, merece ser preservada, reconstruída, na procura da xusticia, ou cando menos, para alivio do loito, porque «as cousas teñen o seu sitio e cando as cambias de lugar, poden aguantar pero o máis seguro é que non dean aguantado».
E a continuación, o estudante retornado se deixa acompañar na súa viaxe a Ernes polo Lamento de Marcial del Adalid. A serenidade que ofrece o Largo non deixa de suliñar unha evidencia: a muller fotografada por Ulric Benman non é outra que Leonita Portela. No faiado da casa comunitaria pelexa coa couza o museo etnográfico de Ernes.
Esa e a melodía que atravesa Os que marchan e Os que volven.
E así quedamos nós, os netos dos famentos comedores de patacas, os fillos da clase media, esperando a que o rider chegue axiña á casa co noso pedido: dous ou tres cartóns de pringles cos que contentar a nosa bulímica cegueira.
Ou non...
Porque cando no fío musical de calquera ascensor da cidade de Nova York asome A house is not a home, Brais Lamela deberá recordar as sabias palabras de Blas Lamela: «...ti sempre dis non queda ninguén ou non queda nada pero algunha cousa paréceme a min que queda».
Francisco Rodríguez Coloma [Texto]
&
Ana Tomé [Fotografías]
